SEVİNÇ SÖNMEZ
Dünyanın önde gelen teknoloji devlerinden Apple’nin yönetim, işletmelerinde sendikalaşma ve işyeri temsilcilikleri kurulmasını sistematik olarak sabote ettiği iddiaları tescillendi. Son aylarda Apple’in, çalışanlarını sorguya çektiği ve tehdit ettiği haberleri basında yankı uyandırmıştı. Harekete geçen ABD Çalışma Bakanlığı iddiaları doğruladı ve Apple’i uyardı.
Bu yıl üst üste onuncu kez dünyanın en değerli markası ünvanını alan ve değeri 482 milyar dolar olarak tahmin edilen teknoloji tekeli Apple, çalışanlarının sendikal örgütlenme haklarını sistematik olarak sabote ediyor. Dünya çapında binlerce şube, marka mağazası ve servis merkezinde yaklaşık 132 bin çalışanı bulunan tekelin 2022 yılının 4. çeyreğinde geliri, geçen senenin aynı dönemine kıyasla yüzde 8 artarak 90,1 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştı. Çalışanlarının çalışma koşullarından ücretlerine dek her konuda hak ettiklerini verdiğini ve bu yüzden sendikal örgütlenmeye ihtiyaçları olmadığını savunan tekelin çalışanları ise ücret ve çalışma koşullarının belirlenmesinde söz hakkı istiyorlar.
APPLE İN HEDEFİ İŞÇİ HAKLARI VE SENDİKALAR
Bu yılın ilkbaharında, ABD’deki en büyük sendikalardan biri olan ve mağaza çalışanlarının işyeri temsilcilikleri kurmalarını aktif olarak destekleyen Amerika İletişim İşçileri Sendikası (CWA), sendikal mücadele yürüten çalışanlarına gözdağı vermek ve ‘Union Busting’ ile yani sendikal örgütlenmeye karşı sistematik mücadele yürütmekle suçladığı Apple‘i ABD Çalışma Bakanlığına şikayet etti. CWA bünyesinde ağırlıklı olarak telekomünikasyon, teknoloji, sağlık ve basın emekçileri örgütleniyor.
Son yıllarda Apple çalışanları arasında sendikalaşma ve işyeri temsilcilikleri oluşturulması talebi yükselse de, oylama aşamasına varan şube neredeyse yok. Sendikalaşma doğrultusunda Maryland eyaletinde bulunan Towson Town şubesi çoğunluğun sağlandığı ilk ve tek şube durumunda. Çünkü Apple tekeli sendikalara ve sendikalaşmak isteyen çalışanlarına karşı sistematik bir baskı politikası izliyor. Towson Town çalışanları, oylama resmen onaylandıktan sonra Makina Mühendisleri Sendikası IAM‘a üye olarak, burada bir şube kurmak istiyorlar.
MÜCADELE BÜYÜDÜKÇE BASKILAR DA ARTIYOR
Apple’in basına yansıyan yaptırımlarının en çarpıcı örneği, geçtiğimiz aylarda, Atlanta’da bir Apple şubesinde çalışanların, artan yoğun baskılardan dolayı sendikalaşma doğrultusunda yapılacak olan oylamayı ertelemek zorunda kalmaları oldu. Oylama ertelenmeseydi Atlanta Şubesi Towson Town’dan önce, ilk sendikalaşan Apple şubesi olacaktı.
Yine son aylarda basına video kayıtları eşliğinde yansıyan bir diğer Apple yaptırımı ise New York‘ta faaliyet gösteren 300 Apple şube yöneticisinin sendikal örgütlenmeye karşı telaffuz, ifade ve argüman eğitimine tabi tutulması oldu. Basına sızan videoda, personel ve perakende satış müdürü Deirdre O’Brien‘in ‚aramıza başka bir örgüt girerse‘ diyerek kaygılarını dile getirdiği ve o zaman Apple‘in çalışma koşullarını düzeltme olanaklarının sınırlanacağı uyarısı görülüyor. Yöneticilere katılma zorunluluğu uygulanan seminerde çalışanların adeta sorguya çekildikleri ve sendikanın bildirilerinin dağıtılmasının da engellendiği belirtiliyor. Ayrıca, Apple’in lobi departmanı da kendi çalışanlarının sendikal örgütlenmeye karşı yürütülecek politik mücadele için özel bir bütçe tahsis ediyor.
Apple‘in son icraatı ise, ABD de bulunan tüm şube çalışanlarına ek sağlık ve eğitim hizmeti gibi bir çok yeni hak tanıyacağını açıklamasının hemen ardından, Maryland Towson Town şube çalışanlarına, bu haklardan yararlanamayacağını bildirmesi oldu.
SUÇLAMALAR DOĞRULANDI
CWA Sendikasının şikâyeti üzerine, İşçi haklarının yerine getirilmesinden de sorumlu olan ABD Çalışma Bakanlığı harekete geçti. Şikayetleri inceleyen ve iddialara katılmakla yetinmeyip, başlattığı soruşturma sonucunda Apple’in sistematik bir şekilde çalışanlarını baskı altına alıp sorgu ve tehditlerle sendikalaşmalarını engellediği iddalarını tasdikledi.
Tekeli uyaran ABD Çalışma Bakanlığı’nın kararı uyarınca Apple şimdi, ya bir uzlaşma bağlamında ilgili çalışanlarla bir anlaşmaya varmak ya da bakanlığın, Apple şubelerine işçilerin haklarını, bu kapsamda sendikal bir iş yeri temsilciliği de kurabileceklerini içeren panoların asılması gibi yaptırımları dayatmasını göze almak almak zorunda.
DOMİNO ETKİSİ
ABD de uzun yıllardır güç kaybeden sendikalar, geçtiğimiz yılın aralık ayında New York’ ta iki Starbucks şubesinin sendika kurması ya da yine New York’da ilk kez bir Amazon dağıtım deposunda çalışanların sendika temsilciliği kurulması lehine oylama yapması gibi sembolik başarılar elde ediyorlar. Sendikalar, Apple’da elde edilen başarının da Starbucks da olduğu gibi, domino etkisi yaratmasını umut ediyorlar. Çünkü Starbucks işçileri, aralık ayında yapılan oylamadan bu yana büyüyen geniş hareketle birlikte şimdiye dek ABD de bulunan 9 bin Starbucks bayisinin 150‘sinde sendikalaşma lehine oylamalar yapıldı.
