BDA ve DGB, çıraklara asgari maaş ödenmesi konusunda anlaştılar. “Asgari çırak maaşı” uygulamasına 2020 yılında geçilecek. Sermaye çevreleri bu sözleşmeyle iyi bir hamle yapıldığına dikkat çekerlerken, yasal asgari ücret uygulamasında olduğu gibi çırakların asgari maaş uygulamasında istisnalar olacak. Daha önce de kiralık işçiler için sözleşme imzalayarak eşit işe eşit ücret uygulamasını engelleyen DGB, şimdi aynısını çıraklara da uyguluyor. Hem de DGB gençliğinin aldığı kararlara rağmen!
Almanya’da yasal asgari ücret uygulamasına geçilmesinden beş yıl sonra, 2020 yılından itibaren yasal asgari çırak maaşı uygulamasına da geçilecek. Alman Sendikalar Birliği (DGB) ve Alman İşverenleri Birliği (BDA) arasında imzalanan sözleşmeye göre bu maaş, 2020’den itibaren meslek eğitiminin ilk yılında 515 Euro, ikinci yılda ve üçüncü eğitim yılında 100’er Euro daha fazla olacak. Başlangıç maaşı da 2023 yılına kadar 620 Euro’ya çıkacak ve 2024 yılından itibaren ise çırakların asgari maaşı toplu sözleşmelere endekslenecek ama çalışma bakanlığının kararıyla yükselecek.
İSTİSNA UYGULAMALAR MÜMKÜN
DGB VE BDA arasında imzalanan sözleşmede, aynı yasal asgari ücret uygulamasında olduğu gibi istisnalar olacak. Anlaşmaya göre işkollarında sendika ve işverenle imzalanan sözleşmeler öncelikli olacak. Yani berberlik eğitimi alan bir çırak, asgari çırak maaşına rağmen, eyalete göre 350 – 406 Euro arası aylık maaş ile geçinmeye çalışacak. Ayrıca TİS tarafları bir işkolunda kriz yaşanması durumunda yasal olarak geçerli olan maaşın altında maaş ödeyebilecekler.
KOALİSYON SÖZLEŞMESİNDE NE VARDI?
Koalisyon görüşmelerinde asgari meslek eğitim maaşını gündeme getiren SPD, 2019’un ilk yarısında bu konuda bir yasa taslağının çıkmasını talep etmiş ve CDU/CSU’ya kabul ettirmişti. Federal Eğitim Bakanı Anja Karliczek (CDU), DGB’nin geçen kasım ayında düzenlediği Meslek Eğitim Konferansı’nda yaptığı konuşmada, konuya ilişkin bir yasa taslağı hazırladıklarını ve bunun 1 Ağustos 2019 karar altına alınacağını ve 1 Ocak 2020’de ise yürürlüğe gireceğini söylemişti.
Buna göre meslek eğitiminin ilk yılında 504, ikinci yılında 529, üçüncü yılında 554 ve dördüncü yılında ise 580 Euro maaş ödenecekti. Bakan Karliczek konuşmasında, bu miktarın aynı zamanda üniversite öğrencilerine de ödendiğini, bunun da adil bir yöntem olduğunu söylemişti.
DGB üç ay sonra, 14 Şubat 2019’da yaptığı açıklamada, 504 Euro maaşın adil olmadığını ve bunu kabul edemeyeceklerini belirtmişti. Üniversite öğrencilerinin 504 Euro’yu net aldıklarını belirten DGB YK üyesi Elke Hannack, “Ama çıraklardan vergi ve sosyal kesintiler oluyor ve geriye 400, 81 Euro kalıyor, bu da adil bir yöntem değil” demişti. DGB’nin çıraklar için asgari olarak 635 Euro brüt talep ettiğini belirten Hannacak, 130,02 Euro vergi ve sosyal kesintiden sonra çırakların 504,98 Euro ellerine geçeceğini ve bunun adil olacağını söylemişti.
ASGARİ MESLEK EĞİTİM MAAŞI NASIL GÜNDEME GELDİ?
DGB’ye bağlı sendikaların gençlik kollarında olduğu gibi çok sayıda gençlik örgütü de asgari meslek eğitim maaşını bir süredir tartışıyorlardı. Meslek eğitimi yapan gençlerin aldıkları maaşla geçinemediklerini ve yaşları ilerlemelerine karşın ailelerinin yardımıyla geçinmek zorunda kaldıklarını belirten gençlik örgütleri, birçok işkolunda gençlerin bir ay boyunca 300 Euro dolayında maaş aldıkların ve bunun kabul edilmez olduğunu belirtiyorlardı.
Meslek eğitim maaşlarının düzeyi özellikle 1970’lerde ortaya çıkan çırak hareketinin (“Lehrlingsbewegung“) ana konularından biriydi. Gençlik örgütleri o dönem çıraklara, meslek eğitimi yaptıkları dalda kalfalara ödenen ücrete bağlı olmasını talep ediyorlardı. Çırak hareketinin bu taleplerinde kısmen başarılı oldular. Onlar kalfalara ödenen maaşın yüzde 50-65 arasının çıraklara ödenmesini talep ederlerken uygulama bunun çok altında kaldı. Bugün örneğin Bavyera metal işkolunda çıraklara ödenen maaş kalfalara ödenenin yüzde 37,7-46,6’sı düzeyinde.
Bugün değişik gençlik örgütleri tarafından ileri sürülen “asgari meslek eğitim maaşı” çırak hareketinin çok gerisinde kalıyor. Bu durum bugünkü sendika gençliğinin ve gençlik örgütlerinin geçmişin tecrübelerinden de yoksun olduklarını gösteriyor.
DGB NEDEN BÖYLE BİR SÖZLEŞME İMZALADI?
Eşit işe eşit ücret, insanca yaşayabilmeye yetecek ücret işçi sınıfının ortaya çıktığından bu yana ileri sürdüğü taleplerin başında geliyor. Verilen mücadeleler sonucu bu talep kısmen toplu sözleşmelerle yerine getiriliyor. Son yıllarda özellikle kadın emekçilerin mücadelesiyle bu talep yasalara da yansıdı.
Aynı işyerinde aynı işi yapanlara aynı ücret ödenmesi artık bir yasal zorunluluk. Ama her zaman olduğu gibi sermaye yanlısı politikacılar bu konuda da bir dizi “istisna” uygulamaya izin veriyorlar. Bunun başında ise TİS taraflarının imzaladığı sözleşmeler geliyor. Yani bir işkolunda TİS imzalanması durumunda işverenler, işçilere aynı işi yapmalarına rağmen aynı ücreti ödemek zorunda değiller.
Bu özellikle kiralık işçiliği düzenleyen yasaya “eşit ücret uygulaması” alınmasıyla birlikte gündeme geldi. DGB, işçi kiralayan firmaların birliği ile imzaladığı sözleşmelerle eşit ücret uygulamasını şart koşan yasayı deldi.
DGB aynı tutumunu şimdi yine BDA ile çıraklar için sözleşme imzalayarak sürdürüyor. Sözleşmeyi imzalayarak, gençlerin daha yüksek meslek eğitim maaşı için mücadelelerinin önüne geçen DGB, çırakların (gençlerin) uzun yıllar daha ekonomik bağımsızlıklarının önüne de geçmiş oluyor. Bu nedenle de sermaye temsilcileri sözleşmeyi övüyorlar ve hükümetin bunu kabul ederek genel geçer ilan etmesini talep ediyorlar.
İmzalanan sözleşme ilk etapta Batı Almanya’daki çırakların yüzde 10’unu Doğu Almanya’da ise yüzde 32’sini kapsayacak. Bu rakamlara bakıldığın, “o zaman iyi bir sözleşme” diye düşünülebilir. Ama bu rakamlar gerçekte çıraklara ödenen maaşların ne kadar düşük olduğunu gösteriyor. Gençlik örgütleri bu durumu kabul edecekler mi yoksa mücadelelerini bu sözleşmeye rağmen sürdürecekler mi bunu önümüzdeki dönem göreceğiz.
KUTU: DGB’nin kongrede aldığı karar
DGB, 13-17 Mayıs 2018’de düzenlediği 21. Genel Kurulu’nda, çıraklar için asgari meslek eğitim maaşını (“Mindestausbildungsvergütung“) karar altına almıştı. Buna göre çıraklara ödenecek asgari maaş her işkolunda çıraklara ödenen maaşın en azından yüzde 80’i dolayında olacaktı.
DGB kararı, meslek eğitimi yapan çırakların ilk eğitim yılında en azından 635 Euro brüt maaş (meslek eğitiminin 2., 3. ve 4. yıllarında sırasıyla 635 €, 696 €, 768 € ve 796 € maaş almaları planlanıyordu) almalarını içeriyordu. Bu brüt maaştan yüzde 20,47 düzeyinde vergi ve sosyal kesinti olacak.
